Zgodnie z art. 2371 § 1 k.p: pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy lub zachorował na chorobę zawodową określoną w odrębnym wykazie, o którym mowa w art. 237 § 1 pkt 3, przysługują świadczenia z ubezpieczenia społecznego, określone w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., nr 167, poz. 1322) – (dalej: ustawa wypadkowa).
Przedmiotowa regulacja ustawowa jest w istocie gwarantem istnienia odpowiedzialności gwarancyjnej z ubezpieczenia społecznego wobec pracownika – Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wynikająca z stosunku pracy.
Niniejsza reguła gwarancyjna wyraża się min. w możliwości korzystania przez osobę poszkodowaną na skutek wypadku przy pracy, z puli świadczeń oferowanych przez ZUS – przede wszystkim jest to jednorazowe odszkodowanie za rozstrój zdrowia – trwały uszczerbek na zdrowiu wywołany wypadkiem przy pracy: ze świadczenia rehabilitacyjnego, renty szkoleniowej etc.
Jednocześnie, na potrzeby niniejszego pracowania, wskazać należy, iż przedmiotowa regulacja tj. ustawa wypadkowa, w żaden sposób nie wyczerpuje możliwości dochodzenia dodatkowych roszczeń od pracodawcy.
Taką interpretację wskazanego powyżej przepisu wyraża m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2005 r. (I PK 293/04): „Dopuszczalne jest dochodzenie przez pracownika od pracodawcy roszczeń uzupełniających z tytułu wypadków przy pracy, opartych na przepisach prawa cywilnego (m.in. art. 415, art. 445 k.c.), (….) przy czym pracownik musi wykazać wszelkie przesłanki odszkodowawcze wynikające z przepisów kodeksu cywilnego”.
Tym samym, odpowiedzialność odszkodowawcza tzw. uzupełniająca pracodawcy tj. ponad pulę wypłaconego jednorazowego odszkodowania z ustawy wypadkowej, może wynikać z przepisów kodeksu cywilnego stanowiące ogólną podstawę odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego, które to przepisy odnoszą się nie tylko do pracodawcy w rozumieniu kodeksu pracy, ale mają zastosowanie do każdego podmiotu, który ze swej winy wyrządził szkodę – art. 415 k.c.
Zgodnie z art. 304 § 3 k.p. obowiązki w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, szczegółowo wymienione w art. 207 § 2 k.p. spoczywają nie tylko na pracodawcach w rozumieniu art. 3 k.p., ale również – odpowiednio – na przedsiębiorcach niebędących pracodawcami, organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy lub przez osoby fizyczne prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą.
Źródłem odpowiedzialności pracodawcy, tak jak każdego innego podmiotu organizującego pracę, bez potrzeby odwoływania się do art. 300 k.p. – może być czyn niedozwolony a więc delikt – art. 415 k.c., bądź też odpowiedzialność kontraktowa – art. 471 k.c.
Przede wszystkim z art. 443 k.c. wynika, że to samo zdarzenie może bowiem być jednocześnie źródłem szkody kontraktowej i deliktowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 1981 r., IV CR 18/81, LEX nr 8331) i dlatego naruszenie przez pracodawcę, obowiązku przeciwdziałania wystąpieniu zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników może stanowić czyn niedozwolony, niezależnie od tego, że może być również uznane za naruszenie objętego treścią stosunku pracy obowiązku zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy z art. 207 § 2 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2011 r., II PK 175/10, OSNP 2012 nr 7-8, poz. 88; OSP 2012 nr 9, poz. 86, z glosą J. Jankowiaka; PiZS 2012 nr 12, s. 37, z glosą W. Ostaszewskiego; PiZS 2013 nr 2, z refleksjami J. Jankowiaka, z orzecznictwem powołanym w uzasadnieniu tego wyroku).
Istotne również jest to, iż poszkodowany – pracownik, występując z takim powództwem, nie może się w postępowaniu sądowym powoływać jedynie na fakt wypadku przy pracy, który stwierdzony został protokołem powypadkowym, lecz obowiązany jest wykazać przesłanki prawne cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej – przy odpowiedzialności deliktowej jest to:
- winę pracodawcy tj. ciążącą na pracodawcy odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego,
- poniesiona szkodę (uszczerbek na zdrowiu),
- związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem będącym wypadkiem przy pracy a powstaniem szkody.
Zgodnie z kodeksem cywilnym, poszkodowany pracownik może żądać od pracodawcy roszczeń uzupełniających w postaci:
- odszkodowania za uszczerbek majątkowy – art. 444 § 1 k.c.;
- zadośćuczynienia pieniężnego za uszczerbek niemajątkowy -art. 445 § 1 k.c.;
- renty w związku z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej osoby poszkodowanej, zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość -art. 444 § 2 k.c.
Uzyskanie pełnej należnej kwoty zadośćuczynienia oraz odszkodowania na gruncie przepisów prawa cywilnego, wymaga wystąpienia przeciwko pracodawcy bądź jego ubezpieczycielowi na drogę sądową, a gwarancją wygrania sprawy jest ustanowienie w sprawie doświadczonego pełnomocnika, który zadba o interes osoby poszkodowanej.
Polski Instytut Odszkodowań zapewnia obsługę prawną świadczoną przez radców prawnych oraz adwokatów, którzy posiadają szerokie doświadczenie w dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych tzn. roszczeń uzupełniających, co potwierdzają tysiące zadowolonych klientów.
