Ustawodawca w art. 431 Kodeksu Cywilnego (dalej: k.c.) nakłada obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przez zwierzę na tę osobę, która zwierzę chowa albo się nim posługuje. Odpowiedzialność wyżej wymienionej osoby wynika z poczynionego w doktrynie i orzecznictwie założenia, że szkoda wyrządzona przez zwierzę wynika z nienależytego sprawowania na nim nadzoru i istnieje niezależnie od tego, czy zwierzę w chwili powstania szkody pozostawało pod nadzorem człowieka, czy też uciekło lub zabłąkało się.
Wzruszenie domniemania winy w nadzorze na zwierzęciem jest trudne, bowiem obok udowodnienia, że przedmiotowy nadzór był dochowywany z należytą starannością, należy również wykazać, że zwierzę nie zabłąkało się ani nie uciekło.
Zastosowanie art. 431 k.c. jest możliwe wówczas, gdy szkoda została wywołana przez zwierzę wyłącznie z jego własnego popędu, a zatem w wyniku zachowania niezależnego od człowieka. Należy bowiem zauważyć, że w sytuacji kierowania poczynaniami zwierzęcia, tj. wykorzystywania go jako narzędzia człowieka, np. podczas jazdy konnej czy pokazu tresury, odpowiedzialność tego, kto posługuje się zwierzęciem, kształtuje się na zasadzie winy przewidzianej w art. 415 k.c.
Spod dyspozycji art. 431 k.c. wyłączone są z oczywistym względów zwierzęta, które znajdują się w stanie wolnym (dzikim), o czym także przesądził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 czerwca 1966 r., I CR 360/66, OSNCP 1967, nr 2, poz. 30.
W doktrynie przyjęto, że do zwierząt chowanych zalicza się zwierzęta domowe, a w tym: zwierzęta przebywające w gospodarstwach rolnych, przetrzymywane w domowych akwariach i terrariach, chowane w schroniskach. Ponadto, do wyżej wymienionego grona zalicza się wyjątkowo zwierzęta dzikie, które przebywają pod pieczą człowieka, np. w ogrodach zoologicznych.
O chowaniu zaś zwierzęcia mówi się wówczas, gdy ktoś się zwierzęciem stale zajmuje, tj. daje mu wyżywienie, pielęgnuje, troszczy się o jego zdrowie, etc. Sprawowanie pieczy nie musi zawsze wiązać się z celami majątkowymi. W tym miejscu należy zaakcentować, że o chowaniu nie można mówić w sytuacji grzecznościowego zajęcia się zwierzęciem, jednakże posługiwanie się dorywczo zwierzęciem dla własnego celu spełnia przesłanki przypisania odpowiedzialności z art. 431 k.c.
