W Polsce kredyty hipoteczne denominowane lub indeksowane do franka szwajcarskiego były popularne w latach 2005–2008, kiedy to kurs CHF był stosunkowo niski, a oprocentowanie atrakcyjne. Jednak z czasem, w wyniku gwałtownych wzrostów kursu franka, wielu kredytobiorców stanęło przed problemem znacznego wzrostu rat oraz salda zadłużenia przewyższającego pierwotnie pożyczoną kwotę.
W odpowiedzi na niekorzystne warunki tych umów, wielu kredytobiorców zdecydowało się na podjęcie kroków prawnych przeciwko bankom. Do końca trzeciego kwartału 2024 roku liczba pozwów sądowych dotyczących kredytów frankowych osiągnęła około 120,5 tys., co oznacza wzrost o ponad 14 tys. w porównaniu z końcem 2023 roku.
Równocześnie rośnie liczba ugód zawieranych między bankami a kredytobiorcami. Na koniec drugiego kwartału 2024 roku liczba zawartych ugód przekroczyła 100 tys.
Niemniej jednak, liczba spraw sądowych wciąż rośnie, co wskazuje na utrzymujące się niezadowolenie kredytobiorców z warunków oferowanych przez banki oraz poszukiwanie przez nich sprawiedliwości na drodze sądowej.
Czym jest odfrankowienie kredytu i jak wpływa na Twoją umowę?
Odfrankowienie kredytu to proces, w którym kredyt we frankach szwajcarskich zostaje przeliczony na złotówki. Polega na usunięciu z umowy zapisów uzależniających wysokość kredytu i rat od kursu franka. Dzięki temu kredyt staje się kredytem złotowym, a kredytobiorca nie musi martwić się o wahania kursu waluty.
Usunięcie klauzul indeksacyjnych z umowy kredytowej
Klauzule indeksacyjne to postanowienia umowne, które powodują, że wartość kredytu oraz wysokość rat są uzależnione od kursu waluty obcej, najczęściej franka szwajcarskiego. W praktyce oznacza to, że zmiany kursu CHF wpływają na wysokość zadłużenia oraz miesięcznych płatności kredytobiorcy.
Usunięcie tych klauzul z umowy kredytowej następuje zazwyczaj na drodze sądowej, gdzie sąd uznaje je za niedozwolone (abuzywne) postanowienia umowne. Po ich wyeliminowaniu umowa kredytowa pozostaje w mocy, ale jest traktowana tak, jakby od początku była zawarta w złotych polskich (PLN), bez powiązania z walutą obcą. Oznacza to, że zarówno kwota pozostała do spłaty, jak i przyszłe raty są przeliczane na PLN, co stabilizuje wysokość zobowiązań kredytobiorcy i eliminuje wpływ wahań kursowych na jego zadłużenie.
Warto zauważyć, że po odfrankowieniu kredytu oprocentowanie może pozostać oparte na stawce LIBOR (obecnie SARON), co może być korzystniejsze dla kredytobiorcy w porównaniu z tradycyjnymi kredytami złotowymi opartymi na stawce WIBOR. Jednakże takie rozwiązanie może budzić wątpliwości prawne i wymagać indywidualnej analizy.
Proces odfrankowienia kredytu może przynieść kredytobiorcy korzyści w postaci zwrotu nadpłaconych rat oraz obniżenia salda zadłużenia. Jednak każda sytuacja jest unikalna i wymaga indywidualnej analizy prawnej oraz finansowej.
Podstawa prawna odfrankowienia kredytu: klauzule abuzywne i orzecznictwo sądowe
Odfrankowienie kredytu opiera się na identyfikacji i eliminacji z umów kredytowych tzw. klauzul abuzywnych, czyli niedozwolonych postanowień umownych, które naruszają interesy konsumentów. W kontekście kredytów frankowych, klauzule te często dotyczą mechanizmów przeliczania walut, gdzie banki jednostronnie ustalały kursy wymiany, prowadząc do nieprzejrzystości i niekorzystnych warunków dla kredytobiorców. Takie praktyki uznawane są za sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumentów.
Więcej o klauzulach abuzywnych pisaliśmy w artykule Klauzule abuzywne w kredytach frankowych – jak je rozpoznawać?
Orzecznictwo sądowe w Polsce i Unii Europejskiej
Kluczowe znaczenie dla ochrony praw konsumentów miały orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). W wyroku z 3 października 2019 roku (sprawa C-260/18, Dziubak) TSUE stwierdził, że nieuczciwe warunki w umowach kredytowych nie wiążą konsumentów, a sądy krajowe nie mogą ich modyfikować w sposób, który mógłby utrzymać nieuczciwe postanowienia w mocy.
W Polsce Sąd Najwyższy również podejmował istotne decyzje w sprawach kredytów frankowych. W uchwale z 25 kwietnia 2024 roku (sygn. III CZP 25/22) Sąd Najwyższy rozstrzygnął zagadnienia prawne dotyczące kredytów indeksowanych do walut obcych, potwierdzając możliwość unieważnienia umów zawierających klauzule abuzywne.
Te orzeczenia stanowią solidną podstawę prawną dla kredytobiorców dążących do odfrankowienia swoich umów kredytowych, umożliwiając eliminację nieuczciwych postanowień i ochronę ich praw jako konsumentów.
Proces odfrankowienia kredytu krok po kroku
1. Analiza umowy kredytowej
Pierwszym krokiem w procesie odfrankowienia jest dokładna analiza umowy kredytowej w celu identyfikacji klauzul abuzywnych (niedozwolonych). Klauzule te to postanowienia, które nie były indywidualnie uzgodnione z konsumentem i kształtują jego prawa oraz obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. W kontekście kredytów frankowych, najczęściej spotykane klauzule abuzywne dotyczą:
- Mechanizmu przeliczania walut: Bank jednostronnie ustala kurs wymiany walut, co prowadzi do nieprzejrzystości i braku możliwości weryfikacji przez kredytobiorcę.
- Spreadu walutowego: Różnica między kursem kupna a sprzedaży waluty, na której banki często osiągają dodatkowe zyski kosztem kredytobiorców.
Identyfikacja takich klauzul może stanowić podstawę do podważenia umowy kredytowej w części lub w całości.
2. Przygotowanie do postępowania sądowego
Jeśli analiza umowy wykaże obecność klauzul abuzywnych, kolejnym krokiem jest przygotowanie się do ewentualnego postępowania sądowego. W tym celu niezbędne jest zgromadzenie odpowiednich dokumentów, takich jak:
- Umowa kredytowa: Pełna treść zawartej umowy wraz z ewentualnymi aneksami
- Regulamin kredytu: Dokumenty określające zasady udzielania i spłaty kredytu obowiązujące w momencie zawarcia umowy
- Harmonogram spłat: Szczegółowy plan spłaty poszczególnych rat kredytu
- Potwierdzenia wpłat: Dowody dokonanych płatności, takie jak potwierdzenia przelewów czy wyciągi bankowe
- Korespondencja z bankiem: Wszelkie pisma, e-maile oraz inne formy komunikacji z bankiem dotyczące kredytu
Zgromadzenie tych dokumentów jest kluczowe dla prawidłowego przygotowania pozwu oraz udokumentowania swoich roszczeń przed sądem.
3. Postępowanie sądowe
W przypadku braku porozumienia z bankiem, kredytobiorca może skierować sprawę do sądu. Postępowanie sądowe w sprawach dotyczących odfrankowienia kredytu przebiega zazwyczaj według następującego schematu:
- Złożenie pozwu: Przygotowanie i wniesienie pozwu do właściwego sądu. W pozwie należy precyzyjnie określić żądania, takie jak całkowite unieważnienie umowy kredytowej lub usunięcie z niej klauzul abuzywnych
- Postępowanie dowodowe: Przedstawienie przez obie strony dowodów na poparcie swoich twierdzeń. Może to obejmować dokumenty, zeznania świadków czy opinie biegłych
- Rozprawy sądowe: Seria posiedzeń, podczas których sąd analizuje przedstawione dowody i argumenty obu stron
- Wyrok: Sąd wydaje orzeczenie, które może skutkować unieważnieniem umowy w całości, unieważnieniem części jej postanowień lub oddaleniem powództwa
Warto zaznaczyć, że postępowania tego typu mogą trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat, w zależności od skomplikowania sprawy oraz obciążenia sądów.
4. Po wyroku
Uzyskanie korzystnego wyroku to istotny krok, ale nie kończy on całego procesu. Po prawomocnym wygraniu procesu frankowego należy:
- Rozliczenie z bankiem: Ustalenie wzajemnych rozliczeń między kredytobiorcą a bankiem. W przypadku unieważnienia umowy strony powinny zwrócić sobie nawzajem otrzymane świadczenia
- Wykreślenie hipoteki: Złożenie wniosku do sądu wieczystoksięgowego o wykreślenie hipoteki ustanowionej na rzecz banku
- Aktualizacja wpisów w rejestrach: Dopilnowanie, aby wszystkie rejestry i dokumenty odzwierciedlały nowy stan prawny nieruchomości
Jak odfrankowienie kredytu wpływa na raty, saldo zadłużenia i zwrot nadpłat?
Po odfrankowieniu kredytu saldo zadłużenia jest przeliczane na złotówki, z pominięciem wcześniejszego powiązania z kursem franka szwajcarskiego. Oznacza to, że kwota pozostała do spłaty jest obliczana tak, jakby kredyt od początku był udzielony w PLN, z uwzględnieniem oprocentowania opartego na stawce SARON (wcześniej LIBOR). W praktyce może to prowadzić do znacznego obniżenia salda zadłużenia. Według niektórych źródeł, odfrankowienie może skutkować zmniejszeniem salda nawet o 35–40%.
Przykładowe scenariusze obniżenia rat kredytowych
Odfrankowienie wpływa również na wysokość miesięcznych rat. Po przeliczeniu kredytu na złotówki i zastosowaniu odpowiedniego oprocentowania, raty mogą ulec znacznemu obniżeniu. Przykładowo, w analizie dotyczącej ugody z bankiem PKO BP przygotowanej przez portal frankowicze.net, odfrankowienie skutkowało zmniejszeniem salda zadłużenia o 218 311,20 zł oraz obniżeniem miesięcznej raty do 916,53 zł.
Możliwość odzyskania nadpłaconych środków
Kredytobiorcy, którzy spłacili swoje kredyty frankowe, nadal mają możliwość dochodzenia roszczeń wobec banków. W takich przypadkach, zamiast żądać unieważnienia umowy, składają pozew o zapłatę, domagając się zwrotu nadpłaconych kwot wynikających z nieuczciwych klauzul walutowych. Warto zauważyć, że nawet po całkowitej spłacie kredytu, możliwe jest odzyskanie części wpłaconych środków poprzez postępowanie sądowe.
Korzyści i potencjalne ryzyka związane z odfrankowieniem kredytu
Korzyści:
- Obniżenie salda zadłużenia: Przeliczenie kredytu na złotówki może prowadzić do znacznego zmniejszenia salda zadłużenia. W niektórych przypadkach saldo po odfrankowieniu może zostać obniżone nawet o około 70%.
- Stabilizacja wysokości rat: Po odfrankowieniu kredyt jest spłacany w złotówkach, co eliminuje wpływ wahań kursu franka na wysokość miesięcznych rat. Dzięki temu kredytobiorca zyskuje przewidywalność i stabilność finansową.
- Brak ryzyka walutowego: Usunięcie powiązania z walutą obcą eliminuje ryzyko związane ze zmianami kursów walutowych, co chroni kredytobiorcę przed nieprzewidzianymi wzrostami zadłużenia.
Ryzyka:
- Możliwe koszty postępowania sądowego: Proces odfrankowienia często wymaga interwencji sądowej, co wiąże się z opłatami, takimi jak stała opłata sądowa w wysokości 1000 zł, koszty opinii biegłych oraz wynagrodzenie dla pełnomocnika prawnego.
- Czas trwania procesu: Postępowania sądowe w sprawach frankowych mogą trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat, w zależności od skomplikowania sprawy i obciążenia sądów.
- Ewentualne komplikacje prawne: Nie wszystkie umowy kredytowe kwalifikują się do odfrankowienia. W niektórych przypadkach sądy mogą orzec inaczej niż oczekuje kredytobiorca, co może prowadzić do nieprzewidzianych konsekwencji prawnych.
Jak obliczyć potencjalne korzyści z odfrankowienia kredytu?
Narzędzia i kalkulatory online
Istnieje kilka kalkulatorów, które pomagają oszacować potencjalne korzyści z odfrankowienia kredytu między innymi Kalkulator Frankowicza. Takie narzędzia umożliwiają obliczenie orientacyjnej kwoty, o jaką można ubiegać się, pozywając bank. Wymagają wprowadzenia podstawowych danych dotyczących kredytu, takich jak kwota, data wypłaty oraz aktualne saldo zadłużenia. Pozwalają na oszacowanie nadpłaconych rat oraz potencjalnych roszczeń wobec banku. Użytkownik wprowadza informacje o swoim kredycie, a kalkulator generuje raport z wynikami.
Konsultacja z profesjonalistami
Chociaż powyższe kalkulatory mogą dostarczyć wstępnych informacji, dokładna analiza opłacalności odfrankowienia wymaga konsultacji z doświadczonymi prawnikami specjalizującymi się w sprawach kredytów frankowych. Profesjonaliści przeprowadzą szczegółową analizę umowy kredytowej, uwzględniając indywidualne okoliczności oraz aktualne orzecznictwo sądowe. Współpraca z ekspertami zapewni rzetelną ocenę potencjalnych korzyści i ryzyk związanych z odfrankowieniem kredytu.
Kluczowe informacje o odfrankowieniu kredytu i dalsze kroki
Odfrankowienie kredytu polega na usunięciu z umowy kredytowej klauzul indeksacyjnych lub denominacyjnych, które wiążą wartość kredytu z kursem franka szwajcarskiego. Dzięki temu kredyt zostaje przekształcony w złotowy, co eliminuje ryzyko walutowe i stabilizuje wysokość rat. Korzyści z odfrankowienia obejmują obniżenie salda zadłużenia oraz przewidywalność spłat. Jednak proces ten może wiązać się z kosztami postępowania sądowego i wymagać czasu.
Aby dokładnie ocenić opłacalność odfrankowienia, warto skorzystać z dostępnych online kalkulatorów oraz skonsultować się z profesjonalistami specjalizującymi się w sprawach kredytów frankowych. Eksperci przeprowadzą szczegółową analizę Twojej umowy i pomogą w podjęciu świadomej decyzji. Jeśli posiadasz kredyt we frankach i rozważasz odfrankowienie, nie zwlekaj z poszukiwaniem profesjonalnej pomocy, aby poprawić swoją sytuację finansową.
Nie czekaj, aż Twoje zadłużenie wzrośnie! Skorzystaj z dostępnych online kalkulatorów, aby sprawdzić, ile możesz zyskać na odfrankowieniu. Umów się na bezpłatną konsultację z naszym ekspertem i dowiedz się, jak możemy pomóc w Twojej sprawie.
