Skarga nadzwyczajna – druga szansa dla poszkodowanych Pierwsze orzeczenie Sądu Najwyższego
W dniu 3 kwietnia 2018 r. w życie weszła nowa ustawa o Sądzie Najwyższym, która wprowadziła możliwość składania skarg nadzwyczajnych do Sądu Najwyższego.
W dniu 26 marca 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie dwóch sędziów i ławnika rozpoznał w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych pierwszą skargę nadzwyczajną wniesioną przez Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku (sygn. akt I NSNc 1/19).
Skarga dotyczyła dwóch orzeczeń wydanych odpowiednio w 1995 r. i 2000 r., które odmiennie rozstrzygały tą samą sprawę spadkową. Oba orzeczenia uprawomocniły się, funkcjonowały w obrocie prawnym i uniemożliwiały uczestnikom postępowania spadkowego realizację ich praw. Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył drugie orzeczenie i wniósł o jego uchylenie.
Sąd Najwyższy, uznając skargę Rzecznika Praw Obywatelskich za zasadną, uchylił zaskarżone postanowienie w całości i umorzył postępowanie w sprawie.
W ustnych motywach rozstrzygnięcia Sąd Najwyższy wskazał, że sformułowany przez Rzecznika Praw Obywatelskich zarzut naruszenia prawa procesowego był zasadny, bowiem wydanie przez Sąd, w tym samym składzie, drugiego rozstrzygnięcia, odmiennego niż pierwsze prawomocne postanowienie jest niedopuszczalne i rażąco narusza przepisy prawa. Sąd Najwyższy zważył również, że sytuacja ta godzi w konstytucyjną zasadę demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, jak również konstytucyjne prawo do dziedziczenia i prawo do sądu. Podkreślił, że uchylenie zaskarżonego orzeczenia w trybie skargi nadzwyczajnej było jedynym sposobem umożliwiającym spadkobiercom uregulowanie swojej sytuacji prawnej. (więcej na http://www.sn.pl/aktualnosci/SitePages/Komunikaty_o_sprawach.aspx?ItemSID=264-b6b3e804-2752-4c7d-bcb4-7586782a1315&ListName=Komunikaty_o_sprawach).
Skarga nadzwyczajna może być jedynym sposobem wzruszenia nieprawidłowego prawomocnego wyroku wydanego w postępowaniu zwykłym. Wprowadzenie instytucji Skargi Nadzwyczajnej stanowiło odpowiedź ustawodawcy na zgłaszane przez obywateli skargi na błędy w wydawanych wyrokach, których nie można było naprawić pomimo ich wykrycia.
Poniżej przypominamy podstawowe informacje na temat tego środka kontroli orzeczeń.
Skarga nadzwyczajna może być wniesiona od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego lub sądu wojskowego kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia praworządności i sprawiedliwości społecznej i:
- orzeczenie narusza zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji,
- orzeczenie w sposób rażący narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,
- zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego,
a orzeczenie nie może być uchylone lub zmienione w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia.
Niestety ograniczeniem we wniesieniu Skargi nadzwyczajnej jest mocno ograniczony krąg podmiotów, które mogą ją wnieść. Są to: Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz, w zakresie swojej właściwości, Prezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Praw Pacjenta, Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznik Finansowy i Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Na koniec należy wskazać na ograniczony termin w jakim można wnieść Skargę nadzwyczajną. Skargę nadzwyczajną wnosi się w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia została wniesiona kasacja albo skarga kasacyjna – w terminie roku od dnia ich rozpoznania.
Ponadto w okresie 3 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy skarga nadzwyczajna może być wniesiona od prawomocnych orzeczeń kończących postępowanie w sprawach, które uprawomocniły się po dniu 17 października 1997 r.
Od tego samego orzeczenia w interesie tej samej strony skarga nadzwyczajna może być wniesiona tylko raz.
Źródło: Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2018 r. poz. 5)
Z uwagi na ograniczony krąg podmiotów uprawionych do wniesienia Skargi nadzwyczajnej oraz fakt, że Skargę tą można wnieść tylko raz, a także, że od tego środka nie przysługuje odwołanie do wyższej instancji, należy zadbać o jej sumienne i solidne przygotowanie. Z uwagi na świeży charakter tej instytucji, a także brak jasnych wytycznych co do jej sporządzenia, przygotowanie stosownego wniosku bywa wymagające. Warto zatem powierzyć swoją sprawę profesjonaliście, gdyż Skarga nadzwyczajna daje ogromną szansę na sprawiedliwe rozstrzygnięcie Twojej sprawy.
