W sprawach o zadośćuczynienie, czy to za śmierć osoby bliskiej, czy też za obrażenia ciała jedną z kluczowych kwestii jest termin przedawnienia roszczeń. Przedawnienie oznacza, iż po upływie określonego terminu, dłużnik bądź inny podmiot odpowiedzialny – np. Towarzystwo Ubezpieczeń, może uchylić się od zaspokojenia żądania osoby poszkodowanej podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia.
W praktyce w sprawach odszkodowawczych mamy do czynienia z dwoma podstawowymi terminami przedawnienia:
- termin 3 letni – dotyczy roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych i biegnie od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę,
- termin 20 letni – dotyczy roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych, będących przestępstwem i biegnie bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia.
W przypadku, gdy przestępstwo jest stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu karnego termin przedawnienia nie budzi wątpliwości i wynosi 20 lat.
Jednakże czyn noszący znamiona przestępstwa nie zawsze jest przedmiotem procesu karnego, dzieje się tak chociażby w sytuacji gdy np. śledztwo zostaje umorzone ze względu na niewykrycie sprawcy.
Wobec powyższego, możliwa jest sytuacja, w której osoba pokrzywdzona czynem noszącym znamiona przestępstwa, zostanie pozbawiona prawa do dochodzenia roszczeń, bądź też ze względu na upływ 3 letniego okresu przedawnienia. Nic bardziej mylnego!
W orzecznictwie i piśmiennictwie ugruntowane jest stanowisko, iż sąd cywilny ma kompetencje do samodzielnego stwierdzenia, czy czyn niedozwolony, stanowiący źródło szkody jak i postawę do dochodzenia roszczeń na płaszczyźnie cywilno – prawnej, jest przestępstwem.
Wynika to z faktu, iż zgodnie z art. 11 k.p.c. Sąd Cywilny związany jest jedynie prawomocnym wyrokiem skazującym sądu karnego i to tylko co do popełnienia przestępstwa.
Najnowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego potwierdza w/w tezę.
W wyroku Sądu Najwyższego, Izby Cywilnej z dnia 10 sierpnia 2017 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II CSK 837/16 Sąd stwierdza, iż
„Dopuszcza się samodzielne stwierdzenie przez sąd w postępowaniu cywilnym, czy popełniono przestępstwo. Jeżeli w postępowaniu karnym nie stwierdzono tego z jakiejkolwiek przyczyny, a kwestia ma znaczenie dla rozstrzygnięcia sporu, sąd cywilny jest obowiązany do dokonania własnych ustaleń odnośnie do podmiotowych i przedmiotowych znamion przestępstwa. Nie chodzi w tym wypadku o zastąpienie sądu, tylko przesłankowe ustalenie okoliczności istotnej dla odpowiedzialności cywilno – prawnej sprawcy danego czynu. Następuje to według zasad właściwych postępowaniu karnemu, w zakresie wymagającym wiadomości specjalnych przy wykorzystaniu opinii biegłych.”
Podobne stanowisko Sąd Najwyższy wyraża w wyroku z dnia 10 czerwca 2016 roku w sprawie o sygn. akt IV CSK 647/16
„ Jeżeli co do konkretnych czynów nie było prowadzone postępowanie karne lub nie ma prawomocnego wyroku skazującego, wydanego w postępowaniu karnym stwierdzającego popełnienie przestępstwa, którym została wyrządzona szkoda, nie ma przeszkód, aby sąd cywilny w ramach procesu odszkodowawczego samodzielnie ustalił czy działanie sprawcy wyrządzające szkodę nosi znamiona przestępstwa jako przesłanka zastosowania dłuższego terminu przedawnienia.”
Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, iż Sąd Cywilny może dokonywać własnych ustaleń odnośnie przestępczego charakteru czynu. Nie mniej jednak ocena taka nie może być dokonana w sposób dowolny lecz musi odpowiadać zasadom właściwym dla postępowania karnego, co oznacza konieczność ustalenia znamion przedmiotowych i podmiotowych przestępstwa w rozumieniu przepisów prawa karnego.
Dzięki możliwości dokonywania własnych ustaleń przez Sąd Cywilny co do przestępczego charakteru czynu, istnieje przestrzeń dla osób poszkodowanych, do dochodzenia należnych im roszczeń, nawet za zdarzenia, które nie zostały uznane za przestępstwo mocą wyroku karnego.
W każdej chwili możesz do nas zadzwonić,
aby porozmawiać z naszym prawnikiem.
Analiza Twojej sprawy ZAWSZE jest BEZPŁATNA.
